Ổ đĩa cứng (HDD) hay ổ cứng thể rắn (SSD) của bạn chứa đựng nhiều hơn chỉ các tập tin và thư mục thông thường. Chúng có thể lưu trữ những thông tin nhạy cảm, thông tin đăng nhập quan trọng và dữ liệu cá nhân mà bạn chắc chắn không muốn rơi vào tay kẻ xấu. Cho dù bạn đang nâng cấp lên một ổ SSD mới tinh hay muốn loại bỏ chiếc máy tính cũ, việc loại bỏ ổ cứng cũ một cách an toàn là cực kỳ quan trọng. Đừng nhầm lẫn – việc đơn giản xóa các tập tin hay định dạng (format) lại ổ đĩa hoàn toàn không đủ để bảo vệ dữ liệu của bạn.
Trong hướng dẫn chi tiết này, chúng tôi sẽ liệt kê các bước thiết yếu bạn cần thực hiện để đảm bảo dữ liệu của mình được xóa sạch sẽ, không thể phục hồi trước khi nói lời tạm biệt với người bạn lưu trữ đáng tin cậy của mình.
8. Sao Lưu Dữ Liệu Của Bạn Trước Khi Quá Muộn
Đảm bảo không mất mát bất kỳ thông tin quan trọng nào trước khi xóa sạch ổ đĩa
Trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào không thể đảo ngược, điều tối quan trọng là bạn phải sao lưu tất cả các tập tin quan trọng của mình. Điều này bao gồm tài liệu cá nhân, ảnh gia đình, mật khẩu đã lưu và bất kỳ dữ liệu nào khác mà bạn có thể cần trong tương lai. Bạn có thể sử dụng một ổ đĩa cứng gắn ngoài khác, một dịch vụ lưu trữ đám mây như Google Drive hoặc OneDrive, hoặc thậm chí chuyển các tập tin này sang máy tính mới của mình.
Một phương pháp hiệu quả là sử dụng công cụ Backup and Restore được tích hợp sẵn trong Windows hoặc một công cụ sao lưu của bên thứ ba như Duplicati. Nếu bạn không chắc chắn nên sao lưu những gì, hãy thực hiện theo cách tiếp cận có hệ thống: duyệt qua các thư mục của mình, xuất dấu trang trình duyệt, lưu cài đặt ứng dụng và thậm chí tạo một bản sao hệ thống (system image) đầy đủ nếu cần. Sau khi chắc chắn mọi thứ đã được sao lưu, bạn có thể chuyển sang bước tiếp theo.
7. Kiểm Tra Các Phân Vùng Ẩn Mà Bạn Có Thể Đã Quên
Một số phân vùng không hiển thị trong File Explorer nhưng vẫn có thể chứa dữ liệu
Giao diện Disk Management trên Windows hiển thị các phân vùng ổ cứng, giúp phát hiện phân vùng ẩn
Ổ cứng của bạn có thể có các phân vùng ẩn chứa các bản sao lưu hệ thống cũ, ảnh phục hồi (recovery images) hoặc các tập tin còn sót lại từ các cài đặt trước đó. Những phân vùng này sẽ không hiển thị trong File Explorer, vì vậy bạn cần kiểm tra chúng thủ công.
Để thực hiện điều này, hãy mở Disk Management bằng cách nhấn Win + X và chọn Disk Management. Tìm kiếm bất kỳ phân vùng nào được gắn nhãn là OEM Reserved, Recovery hoặc Hidden. Nếu các phân vùng này chứa dữ liệu nhạy cảm, bạn sẽ muốn xóa chúng trước khi thải bỏ ổ đĩa. Bạn có thể sử dụng Diskpart để làm sạch ổ đĩa thủ công bằng cách chạy các lệnh sau trong Command Prompt theo đúng thứ tự:
- diskpart
- list disk
- select disk X (thay X bằng số đĩa chính xác của ổ cứng cần xử lý)
- clean
Thao tác này đảm bảo mọi phân vùng, kể cả những phân vùng ẩn, đều được xóa đúng cách.
6. Giải Mã Ổ Đĩa Được Mã Hóa Để Tránh Sự Cố Hỏng Dữ Liệu
Nếu ổ đĩa của bạn được mã hóa, hãy giải mã nó trước khi xóa sạch dữ liệu
Nếu bạn đã sử dụng BitLocker hoặc một phương pháp mã hóa khác để bảo vệ ổ cứng của mình, bạn sẽ cần giải mã nó trước khi xóa sạch hoàn toàn. Các ổ đĩa được mã hóa không phải lúc nào cũng được xóa sạch sẽ và các công cụ phục hồi vẫn có thể trích xuất một số dữ liệu.
Để tắt BitLocker, hãy mở Control Panel > BitLocker Drive Encryption, chọn ổ đĩa được mã hóa và chọn Turn off BitLocker. Nếu bạn sử dụng phần mềm mã hóa của bên thứ ba như VeraCrypt, hãy làm theo quy trình giải mã của nó trước khi tiến hành xóa dữ liệu.
5. Xóa Dữ Liệu Hoàn Toàn, Không Chỉ Định Dạng Lại
Việc định dạng tiêu chuẩn không thực sự xóa dữ liệu
Nhiều người lầm tưởng rằng việc định dạng lại ổ đĩa sẽ loại bỏ tất cả dữ liệu, nhưng điều đó không đúng. Một định dạng đơn giản chỉ xóa cấu trúc hệ thống tập tin, làm cho các tập tin trở nên vô hình, nhưng chúng vẫn có thể được phục hồi bằng các công cụ chuyên dụng. Để xóa sạch dữ liệu ổ cứng một cách an toàn, bạn sẽ cần một phương pháp xóa dữ liệu thích hợp.
Dưới đây là một số cách để xóa dữ liệu ổ cứng của bạn một cách an toàn:
- DBAN (Darik’s Boot and Nuke) – Sử dụng công cụ miễn phí này để ghi đè dữ liệu nhiều lần, khiến việc phục hồi trở nên bất khả thi.
- Windows Secure Erase (dành cho SSD) – Nếu bạn đang xóa một ổ SSD, hãy sử dụng công cụ xóa an toàn của nhà sản xuất (ví dụ: Samsung Magician, Crucial Storage Executive).
- Command Prompt (dành cho HDD) – Chạy lệnh
cipher /w:C:để ghi đè lên các tập tin đã xóa trên ổ đĩa được chọn.
Những phương pháp này đảm bảo dữ liệu của bạn đã biến mất vĩnh viễn và không thể được phục hồi bởi bất kỳ ai.
4. Xác Minh Việc Xóa Dữ Liệu Để Đảm Bảo Tuyệt Đối
Kiểm tra kỹ để xác nhận rằng không có gì có thể phục hồi được
Kiểm tra ổ đĩa sau khi xóa dữ liệu bằng công cụ phục hồi như Recuva hoặc EaseUS Data Recovery
Sau khi bạn đã xóa dữ liệu, một ý hay là xác minh rằng ổ đĩa thực sự trống rỗng. Bạn có thể làm điều này bằng cách sử dụng một công cụ phục hồi như Recuva hoặc EaseUS Data Recovery để quét ổ đĩa. Nếu các công cụ này không tìm thấy bất kỳ tập tin nào có thể phục hồi được, bạn biết rằng quá trình xóa đã thành công.
Để yên tâm hơn, bạn cũng có thể thử ghi dữ liệu ngẫu nhiên mới lên đĩa để đảm bảo không còn dấu vết nào của dữ liệu cũ.
3. Tránh Bán Lại Trừ Khi Bạn Chắc Chắn 100%
Bán lại ổ cứng đi kèm với rủi ro, ngay cả khi nó có vẻ đã bị xóa sạch
Ổ cứng HDD được đặt trong khung, gợi ý việc tái sử dụng ổ cứng cũ làm thiết bị lưu trữ gắn ngoài để tránh rủi ro bảo mật
Bán lại ổ cứng cũ của bạn có vẻ là một cách tốt để thu hồi một khoản tiền, nhưng rủi ro thường không xứng đáng. Ngay cả khi bạn đã xóa dữ liệu, các kỹ thuật phục hồi tinh vi đôi khi vẫn có thể khôi phục các tập tin cũ. Nếu bạn nhất định phải bán nó, hãy đảm bảo bạn đã thực hiện ghi đè nhiều lần với một công cụ như DBAN.
Ngoài ra, hãy cân nhắc tái sử dụng ổ cứng nội bộ cho mục đích cá nhân, chẳng hạn như biến nó thành một thiết bị lưu trữ gắn ngoài với vỏ USB. Bằng cách đó, bạn không phải lo lắng về việc nó có thể đi đến đâu.
2. Phá Hủy Vật Lý Ổ Đĩa Nếu Bạn Muốn Rủi Ro Bằng 0
Cách an toàn nhất để bảo vệ dữ liệu của bạn là phá hủy hoàn toàn ổ đĩa.
Các đĩa từ (platter) của ổ cứng HDD được tháo ra, minh họa cho phương pháp phá hủy vật lý để đảm bảo dữ liệu không thể phục hồi
Nếu ổ cứng của bạn chứa thông tin cực kỳ nhạy cảm và bạn muốn loại bỏ mọi khả năng phục hồi, việc phá hủy vật lý là con đường tối ưu. Dưới đây là một vài phương pháp hiệu quả:
- Khoan thủng đĩa từ (đối với HDD) – Vài lỗ khoan được đặt đúng vị trí sẽ khiến việc phục hồi dữ liệu là bất khả thi.
- Sử dụng máy khử từ (degausser) (đối với HDD) – Công cụ này khử từ tính của ổ đĩa, làm cho nó không thể đọc được.
- Đập vỡ chip NAND (đối với SSD) – Không giống như HDD, SSD không có đĩa từ, vì vậy bạn sẽ cần phá hủy trực tiếp các chip nhớ.
Nếu bạn không có các công cụ để tự mình thực hiện điều này, nhiều trung tâm tái chế rác thải điện tử có cung cấp dịch vụ phá hủy ổ đĩa an toàn.
1. Ghi Lại Quy Trình Thải Bỏ Để Tham Khảo Trong Tương Lai
Giữ hồ sơ về cách bạn thải bỏ ổ đĩa để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm
Ghi lại chi tiết quá trình hủy và xóa dữ liệu ổ cứng, đặc biệt quan trọng cho doanh nghiệp để tuân thủ luật bảo vệ dữ liệu
Nếu bạn đang loại bỏ một ổ cứng từ máy tính công việc hoặc xử lý nhiều ổ đĩa, việc ghi lại quy trình thải bỏ là một ý tưởng hay. Điều này có thể đơn giản như chụp ảnh ổ đĩa đã bị phá hủy hoặc ghi nhật ký về thời gian và cách bạn đã xóa và thải bỏ nó.
Việc ghi chép lại đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp để tuân thủ các luật bảo vệ dữ liệu và tiêu chuẩn ngành. Một số trung tâm tái chế cũng cung cấp chứng nhận hủy dữ liệu làm bằng chứng rằng dữ liệu đã được xóa an toàn.
Đừng để ổ cứng cũ của bạn trở thành rủi ro bảo mật
Vứt bỏ một ổ cứng cũ mà không thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng đắn có thể khiến dữ liệu cá nhân của bạn gặp rủi ro, và nó có thể trở thành một mỏ vàng cho những kẻ trộm dữ liệu. Từ việc sao lưu các tập tin của bạn đến việc xóa hoàn toàn và thậm chí phá hủy vật lý ổ đĩa, mỗi bước đều quan trọng. Cho dù bạn đang nâng cấp lên một thiết bị lưu trữ mới hay chỉ đơn giản là dọn dẹp các thiết bị công nghệ cũ, việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa này sẽ đảm bảo thông tin riêng tư của bạn được an toàn. Nếu bạn không chắc chắn phải làm gì, hãy giữ ổ đĩa cứng an toàn ở đâu đó bên mình, bởi vì một khi nó rời khỏi tay bạn, không có cách nào để lấy lại hoặc biết nó có thể đi đến đâu.
