Mọi thiết bị điện tử, đặc biệt là máy tính cá nhân (PC), đều cần được bảo trì liên tục và chăm sóc đúng cách để có thể hoạt động bền bỉ theo thời gian. Đôi khi, chúng ta thường bỏ qua nhiều yếu tố có thể gây nguy hiểm cho tuổi thọ của PC mà không hề hay biết. Từ những thói quen tưởng chừng vô hại đến những sai lầm kỹ thuật nghiêm trọng, tất cả đều có thể làm giảm đáng kể hiệu suất và vòng đời của thiết bị. Bài viết này của chiasethuthuat.com sẽ giúp bạn nhận thức rõ hơn về những điều bạn có thể đang làm sai và cung cấp các giải pháp thiết thực để kéo dài tuổi thọ PC của mình, giúp thiết bị luôn hoạt động ổn định và hiệu quả.
1. Ép xung (Overclock) mà không có hệ thống tản nhiệt phù hợp
Nguy cơ thường lớn hơn lợi ích
Nếu bạn đã từng ép xung PC dù chỉ một lần, bạn sẽ biết rằng chỉ một số mẫu CPU và GPU chọn lọc mới có thể được ép xung. Và các nhà sản xuất thường đưa ra cảnh báo cũng như hướng dẫn chi tiết về cách thực hiện. Phần mềm chuyên dụng có thể hướng dẫn bạn ép xung các linh kiện một cách an toàn, nhưng tất cả đều khuyên bạn nên liên tục theo dõi quá trình và đảo ngược cài đặt nếu có bất kỳ sự cố nào xảy ra.
Rõ ràng, khía cạnh quan trọng nhất là khi ép xung, CPU hoặc GPU sẽ nóng hơn đáng kể so với điều kiện hoạt động bình thường. Trong trường hợp này, bạn phải đảm bảo rằng giải pháp tản nhiệt có thể xử lý lượng nhiệt dư thừa và giữ cho linh kiện hoạt động dưới 80 độ C. Tình hình có thể nhanh chóng vượt khỏi tầm kiểm soát, nhưng ngày nay, hầu hết các PC đều có hệ thống bảo vệ nhiệt độ sẽ tự động tắt máy trong trường hợp quá nhiệt. Dù vậy, một vài thử nghiệm thất bại cũng có thể làm giảm đáng kể tuổi thọ của linh kiện. Nếu bạn vẫn muốn ép xung CPU hoặc GPU của mình, hãy đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất và làm theo đúng từng bước, sử dụng giải pháp tản nhiệt phù hợp và keo tản nhiệt đúng chuẩn.
Bộ tản nhiệt CPU AIO Corsair iCUE Link H150i RGB giúp làm mát hiệu quả
2. Bỏ qua việc tích tụ bụi bẩn
PC của bạn cần được vệ sinh thường xuyên
Nếu bạn đã không vệ sinh PC trong nhiều tháng, bạn có thể sẽ gặp phải một bất ngờ khó chịu. Ngay cả khi thùng máy của bạn có 3-4 quạt làm mát, bên trong vẫn có thể phủ đầy bụi. Tất nhiên, lượng bụi tích tụ còn phụ thuộc vào điều kiện phòng và môi trường sống của bạn. Tuy nhiên, bạn sẽ không thể tránh khỏi sự tích tụ bụi bẩn ngay cả khi sống trong môi trường sạch sẽ nhất.
Khi bạn không vệ sinh bên trong thùng máy và các linh kiện, lớp bụi đó sẽ bao phủ quạt, tản nhiệt và các thành phần bên trong, khiến chúng quá nhiệt hoặc hoạt động kém hiệu quả hơn. Ngay cả khi bạn không cảm thấy hệ thống bị chậm lại, khả năng cao là nó đã bị ảnh hưởng và các linh kiện sẽ phải chịu hậu quả về lâu dài. Việc vệ sinh định kỳ là vô cùng quan trọng để kéo dài tuổi thọ máy tính. Khi quyết định vệ sinh PC, hãy cẩn thận tránh một số sai lầm phổ biến có thể làm hỏng thiết bị.
Cận cảnh bên trong một chiếc máy tính bị bám đầy bụi dày đặc
3. Vận hành PC mà không có vỏ case
Không, nó sẽ không “thở” tốt hơn theo cách này
Nhiều người có suy nghĩ rằng để thùng máy mở hoặc không dùng vỏ case sẽ giúp PC “thở” tốt hơn và tản nhiệt nhanh hơn. Tuy nhiên, đây không phải là ý tưởng hay nhất. Đầu tiên, nó khiến các linh kiện bên trong tiếp xúc trực tiếp với bụi, mảnh vụn và hư hại vật lý, điều này có thể dẫn đến chập mạch hoặc hỏng hóc cơ học.
Tôi đã tận mắt chứng kiến một người bạn làm rơi tua vít thẳng vào bộ tản nhiệt CPU và kết quả thật thảm khốc. Đó là một tai nạn, nhưng anh ấy đã không thay thế bộ tản nhiệt ngay lập tức mặc dù nó chỉ bị hỏng nhẹ. Một tháng sau, anh ấy cần một đợt “nâng cấp” toàn bộ. Trừ khi bạn đang sử dụng tản nhiệt chất lỏng hoặc đang can thiệp vào PC của mình, hệ thống của bạn có khả năng hoạt động tốt hơn nhiều khi được bao bọc trong một bộ vỏ case. Nếu bạn sử dụng nó mà không có vỏ case, dù chỉ một phần, bạn có thể làm xáo trộn hoặc hạn chế luồng không khí đủ để ảnh hưởng đến chính PC. Sau đó còn có vấn đề tĩnh điện từ các thiết bị điện khác cần lo lắng. Danh sách này có thể kéo dài, vì vậy bạn nên tránh vận hành PC mà không có vỏ case trừ khi bạn thực sự hiểu rõ những gì mình đang làm.
Một thùng máy Gigabyte Aorus ACW300 cùng CPU Ryzen 5 1600 và card đồ họa GTX 1080 bên trong
4. Đặt PC ở những nơi và môi trường không phù hợp
Hãy dành cho PC của bạn một không gian đặc biệt
Như đã đề cập ở trên, môi trường xung quanh có ảnh hưởng rất lớn đến việc duy trì máy tính. Đặt PC ở những khu vực có nhiệt độ cao (ví dụ: gần bộ tản nhiệt, lò sưởi hoặc ánh nắng trực tiếp) là nguyên nhân gây ra nhiều rắc rối. Tương tự, chặn các lỗ thông hơi hoặc lắp đặt trong các phòng không được thông gió đúng cách cũng không được khuyến khích.
Điều này cũng áp dụng cho máy tính xách tay (laptop). Chúng thậm chí còn nhạy cảm hơn với nhiệt vì không có không gian thông gió lớn như PC để bàn. Nếu bạn đã từng để laptop sạc trên giường hoặc trên quần áo, có lẽ bạn đã cảm thấy nó rất nóng khi quay lại. Đó là vì một số đường thông gió bị vải chặn lại, ngăn cản thiết bị tản nhiệt đúng cách. Mặc dù có tên là “laptop” (máy tính đặt trên lòng), nhiều máy tính xách tay không được thiết kế để sử dụng rộng rãi trên lòng, ít nhất là không trong thời gian dài, mà không bị giảm hiệu suất hoặc trở nên nóng lên đáng kể dưới tải nặng.
Cảnh phía trước của một chiếc PC bám bụi cùng các bộ lọc bụi của nó cho thấy môi trường kém vệ sinh
5. Sử dụng phần mềm không đáng tin cậy
Luôn mua phần mềm hợp pháp từ các nguồn đáng tin cậy
Các phần mềm ngẫu nhiên, không rõ nguồn gốc có thể chứa mã độc (malware), virus hoặc rootkit, làm ảnh hưởng đến tính ổn định và bảo mật của hệ thống của bạn. Ngay cả khi bạn cần tải xuống phần mềm đáng tin cậy, hãy đảm bảo rằng bạn tải từ các nguồn chính thức. Và hãy cực kỳ cẩn thận khi xem xét một “phiên bản miễn phí” vì việc tải xuống từ một trang web không rõ nguồn gốc có thể khiến bạn phải trả giá bằng những cách khác hơn là tiền bạc.
Ngay cả khi bạn thích khám phá trực tuyến, hãy trang bị cho mình một phần mềm diệt virus mạnh mẽ để phát hiện các mối đe dọa tiềm ẩn trước tiên. Bạn có thể tự hỏi phần mềm không an toàn có liên quan gì đến tuổi thọ PC của bạn. Đơn giản, sau khi bị nhiễm trùng, hệ thống của bạn có thể vô tình sử dụng nhiều tài nguyên hơn và bạn có thể cần phải cài đặt lại hệ điều hành. Hành động này một mình sẽ sử dụng nhiều chu kỳ đọc và ghi của bộ nhớ hơn và gây ra căng thẳng không cần thiết cho PC của bạn, ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ của ổ cứng và các linh kiện khác.
Biểu tượng cảnh báo nguy hiểm trên màn hình laptop, ám chỉ phần mềm độc hại
6. Lắp đặt phần cứng không tương thích
Kiểm tra khả năng tương thích của các linh kiện mới trước khi mua
Thông thường, bạn sẽ không thể mua một CPU không tương thích với bo mạch chủ của mình vì đơn giản là nó sẽ không vừa với socket. Tuy nhiên, bạn có thể mua nhầm tản nhiệt và quạt làm mát. Thậm chí nó có thể vừa vặn, nhưng sẽ không làm tốt công việc làm mát CPU của bạn. CPU của bạn có thể sẽ quá nhiệt và chịu hư hỏng không thể phục hồi, khiến việc bảo quản máy tính trở nên vô nghĩa.
Các linh kiện khác cũng có thể gặp vấn đề nếu chúng không tương thích. Sử dụng RAM DDR4 trên bo mạch chủ DDR5 (và ngược lại) cũng có thể gây ra nhiều rắc rối do hư hỏng vật lý cho các đầu nối, làm giảm băng thông và dung lượng tổng thể, và yêu cầu phải mua một bo mạch chủ mới. Hãy chú ý kỹ đến các thông số kỹ thuật khi mua sắm để đảm bảo tất cả các linh kiện đều hoạt động hài hòa và tối ưu.
Hình ảnh quạt tản nhiệt CPU đang được lắp đặt cẩn thận vào bo mạch chủ
7. Sử dụng cáp nguồn hỏng hoặc nguồn điện (PSU) không đủ công suất
PSU là trái tim của PC bạn
Cáp nguồn bị sờn hoặc hư hỏng có thể dẫn đến chập điện, tăng áp hoặc thậm chí là cháy nổ, làm hỏng cả PC và các thiết bị kết nối khác. Việc làm hỏng cáp nguồn không quá dễ, nhưng nếu bạn nhận thấy sự cố, hãy thay thế chúng ngay lập tức. Trong trường hợp của tôi, con mèo đã cắn đứt dây nguồn và dây Ethernet chỉ trong vài ngày. Thật không may, chúng không hiểu được nguy hiểm, và chú cún nhỏ của bạn cũng vậy.
Đồng thời, bạn cũng phải cẩn thận với bộ nguồn (PSU). Nếu nó không đáp ứng yêu cầu công suất của các linh kiện, điều đó có thể gây mất ổn định, treo máy hoặc hư hỏng phần cứng do nguồn điện không đủ. Nếu bạn đang mua một card đồ họa mới, mạnh mẽ hơn, hãy tính toán lại yêu cầu công suất. Và luôn mua sắm từ các thương hiệu uy tín, kiểm tra các đánh giá và danh sách các bộ nguồn tốt nhất, đáng tin cậy nhất, dựa trên độ bền và hiệu suất để đảm bảo tối ưu việc tăng tuổi thọ máy tính.
Bộ nguồn không module DeepCool PM500D và các dây cáp nhìn từ cạnh bên, minh họa linh kiện cung cấp điện
Tất cả những lời khuyên này sẽ kéo dài tuổi thọ PC của bạn
Nếu bạn tuân thủ phần lớn những lời khuyên này, bạn chắc chắn sẽ kéo dài đáng kể tuổi thọ của PC của mình. Mặc dù bạn có thể không có các số liệu chính xác về điều này, nhưng nếu bạn suy nghĩ kỹ, chúng đều rất hợp lý. Ngày nay, chúng ta có xu hướng nâng cấp PC thường xuyên hơn, nhưng nếu bạn quan tâm đến ngân sách của mình, bạn cũng nên quan tâm đến “cỗ máy” của mình. Việc chăm sóc PC đúng cách không chỉ giúp tiết kiệm chi phí sửa chữa, thay thế mà còn đảm bảo trải nghiệm sử dụng ổn định và mượt mà hơn. Hãy bắt đầu áp dụng những mẹo này ngay hôm nay để chiếc PC của bạn luôn ở trạng thái tốt nhất!
Bạn có những kinh nghiệm hay mẹo nào khác để kéo dài tuổi thọ PC không? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
