Có thể bạn coi đây là một lời khuyên hữu ích, một bài giải thích chuyên sâu, hoặc thậm chí là một quan điểm táo bạo. Dù sao đi nữa, nếu sau khi đọc bài viết này, bạn quyết định đã đến lúc cập nhật BIOS cho máy tính của mình, thì tôi đã hoàn thành nhiệm vụ. Mặc dù các bản phát hành BIOS mới mang lại vô vàn lợi ích cho hệ thống tổng thể, nhưng vẫn còn tồn tại sự ngần ngại đáng kể trong việc cập nhật, trừ khi có vấn đề nghiêm trọng xảy ra với hệ thống. Đây là một quan niệm lỗi thời, và đã đến lúc chúng ta cần thay đổi nó.
Cập nhật BIOS – Bước đầu tiên không thể bỏ qua khi khắc phục sự cố PC
Đừng tin hoàn toàn vào ghi chú phát hành (Patch Notes)
Tôi hiểu rằng việc cập nhật BIOS không phải là một phần trong quy trình bảo trì PC định kỳ của bạn. Có rất nhiều bản phát hành BIOS mới không liên quan đến hầu hết người dùng, đặc biệt trong thời đại hỗ trợ chipset và socket kéo dài nhiều năm. Do đó, việc cập nhật mọi bản BIOS mới chỉ vì “muốn cập nhật” thường không mang lại nhiều lợi ích ngoài việc lãng phí thời gian. Tuy nhiên, khoảnh khắc PC của bạn gặp bất kỳ trục trặc nào, việc cập nhật BIOS nên là điều đầu tiên bạn nghĩ đến. Điều này đúng ngay cả khi bạn cho rằng bản cập nhật đó sẽ không giải quyết được vấn đề của mình.
Giao diện MSI Click BIOS 5 hiển thị các ổ đĩa lưu trữ, cho thấy khả năng truy cập phần cứng thông qua BIOS.
Vấn đề là ở đây: Các ghi chú phát hành (release notes) đi kèm với các bản cập nhật BIOS mới thường rất tệ, và rất dễ rơi vào bẫy cho rằng bản cập nhật sẽ không khắc phục được sự cố của bạn nếu bạn không thường xuyên theo dõi tất cả các tin tức công nghệ mới nhất. Hãy lấy ví dụ từ bo mạch chủ Asus Prime B860 Plus dưới đây. Đây là một bản cập nhật lớn có thể không chỉ khắc phục các sự cố mà còn cải thiện hiệu suất. Tuy nhiên, thật khó để biết điều đó chỉ từ ghi chú phát hành:
Ví dụ về ghi chú phát hành BIOS của bo mạch chủ Asus Prime B860 Plus, thường không cung cấp đủ chi tiết về các cải tiến.
Dưới đây là những gì đang diễn ra trong bản cập nhật này:
- Intel microcode 0x114: Được cho là cải thiện hiệu suất trên các CPU máy tính để bàn Arrow Lake.
- MRC (Memory Reference Code): Điều chỉnh thời gian khởi động, có khả năng giải quyết các vấn đề liên quan đến RAM.
- Intel’s Management Engine firmware (ME FW): Có thể cải thiện hiệu suất và khắc phục các lỗ hổng bảo mật.
- GOP (Graphics Output Protocol): Cung cấp đầu ra hiển thị trong UEFI BIOS của bạn và có thể giải quyết các vấn đề liên quan đến GPU.
- RST VMD (Intel’s Rapid Storage Technology driver): Có thể giải quyết các vấn đề liên quan đến ổ cứng SSD.
Đó thậm chí chưa phải là tất cả những gì được bao gồm trong một bản phát hành BIOS duy nhất này. Nó có khả năng giải quyết các vấn đề liên quan đến bộ nhớ, lưu trữ và GPU của bạn, cũng như mang lại hiệu suất tốt hơn cho CPU. Đây là ghi chú phát hành từ Asus, một hãng thường cung cấp nhiều thông tin hơn so với các thương hiệu khác.
Bạn thường sẽ thấy ba điều trong một bản cập nhật BIOS, theo thứ tự từ phổ biến nhất đến ít phổ biến nhất: cải thiện khả năng tương thích bộ nhớ, microcode hoặc AGESA, và hỗ trợ cho các CPU mới. Nếu bạn đang gặp sự cố với PC của mình, thật dễ dàng bỏ qua một bản cập nhật BIOS chỉ hứa hẹn “cải thiện khả năng tương thích bộ nhớ” nếu bộ nhớ của bạn không gặp vấn đề gì. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhớ rằng mọi thứ trong hệ thống của bạn đều được cắm vào bo mạch chủ. Nếu bạn bỏ qua việc kiểm tra BIOS trong quá trình khắc phục sự cố, bạn đang làm việc với một nền tảng không ổn định cho dù ghi chú phát hành có nói gì đi nữa.
Cập nhật BIOS hiện đại – Mở khóa tính năng mới và tối ưu hiệu suất
BIOS là thành phần cốt lõi không thể thiếu của PC hiện tại
Trong những năm trước, bạn không cần phải suy nghĩ nhiều về BIOS của mình. Nó chỉ là một cách để khởi tạo tất cả phần cứng của bạn, và nếu bạn thực sự muốn tùy chỉnh sâu hơn, bạn có thể vào đó để thay đổi một vài cài đặt mà không có sẵn trong hệ điều hành của bạn. Nhưng điều đó không còn đúng nữa. Cả AMD và Intel đều dựa vào các BIOS mạnh mẽ từ các đối tác của họ để kích hoạt các tính năng như Precision Boost Overdrive (PBO) của AMD, và họ ngày càng tin cậy vào các thương hiệu bo mạch chủ để tối ưu hóa hiệu suất sau khi ra mắt sản phẩm.
Đầu tiên là các tính năng. Thỉnh thoảng, các bản cập nhật BIOS mới sẽ bổ sung các tính năng mới có thể cải thiện hiệu suất của bạn. Một ví dụ gần đây về điều này đến từ AMD, khi các đối tác bo mạch chủ đã cập nhật BIOS của họ với Chế độ X3D Turbo. Chế độ này dành riêng cho các CPU 3D V-Cache như Ryzen 9 9950X3D, có thể mang lại hiệu suất chơi game tăng tới 18%. Đó là một con số khổng lồ, và đó là một tính năng được bổ sung thông qua bản cập nhật BIOS.
Các tính năng mới tuy ít và xa, nhưng bạn sẽ thường xuyên tìm thấy các bản cập nhật microcode đi kèm với các bản phát hành BIOS mới, điều này có thể rất quan trọng. Intel gọi microcode bằng tên của nó, trong khi AMD gọi nó là AGESA, nhưng về cơ bản chúng là cùng một thứ. Microcode giống như một BIOS cho CPU của bạn. Nó kích hoạt các lõi, đặt điện áp và cung cấp cho AMD và Intel một cách để phát hành các bản cập nhật cho phần cứng của họ mà không cần phải triệu hồi các chip đã bán ra.
Các bản cập nhật microcode mới có thể cải thiện hiệu suất. Các lợi thế nhỏ từ bản cập nhật này sang bản cập nhật khác, nhưng trong suốt vòng đời của một chipset, microcode có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể. Trong những năm gần đây, nó cũng được sử dụng để cải thiện hiệu suất sau khi ra mắt. Intel đã phát hành microcode để cải thiện hiệu suất của CPU Arrow Lake, như đã đề cập ở trên, và AMD đã phát hành một AGESA mới để cải thiện hiệu suất kém cỏi của CPU Ryzen 9000 khi chúng mới ra mắt.
Ngoài ra, AMD và Intel đã sử dụng microcode để giải quyết các vấn đề lớn. Ví dụ lớn nhất về điều này là Intel với Core i9-13900K và Core i9-14900K, vốn gặp phải các vấn đề về độ ổn định nghiêm trọng do điện áp không phù hợp. Vấn đề đó đã được giải quyết bằng bản cập nhật microcode. Thế hệ trước, một loạt CPU AMD Ryzen 7 7800X3D bị cháy trong socket CPU, một lần nữa là do điện áp không phù hợp. AMD đã giải quyết vấn đề này bằng một AGESA mới chỉ trong vài ngày.
Bạn không cần phải biết từng bản cập nhật microcode thay đổi điều gì, hoặc thậm chí những gì đang diễn ra trong mỗi bản phát hành BIOS. Phần lớn thời gian, việc nâng cấp BIOS của bạn sẽ không làm gì cả, hoặc sẽ mang lại cho bạn thêm một chút hiệu suất và giải quyết các vấn đề trước khi chúng trở nên nghiêm trọng. Cực kỳ hiếm khi một BIOS mới làm hỏng PC của bạn hoặc làm giảm hiệu suất; và trong những trường hợp đó, một tìm kiếm nhanh trên Google sẽ cho ra hàng chục bài viết cho bạn biết liệu một BIOS gần đây có vấn đề hay không.
Quan niệm cũ về cập nhật BIOS đã lỗi thời
Thay đổi thói quen cũ
Màn hình Uperfect UGame K118 hiển thị các tùy chọn khởi động trong giao diện BIOS, minh họa sự thay đổi trong cách quản lý BIOS hiện đại.
Nếu các bản cập nhật BIOS tuyệt vời đến vậy, tại sao chúng ta không cập nhật chúng thường xuyên hơn? Tôi nghi ngờ có một vài lý do. Đầu tiên, nó đơn giản là bất tiện. Bạn phải tìm một ổ đĩa flash (USB), định dạng nó, khởi động lại vào BIOS của mình và chờ đợi từ 15 đến 20 phút để quá trình flash hoàn tất. Ngay cả khi bạn biết cách cập nhật BIOS và đã từng làm điều đó trước đây, việc thực hiện quy trình này vẫn khá phiền toái.
Lý do lớn hơn mà tôi nghi ngờ có sự miễn cưỡng là việc cập nhật BIOS có thể làm hỏng bo mạch chủ của bạn (brick mainboard). Tuy nhiên, điều rất quan trọng hiện nay là không nên nhầm lẫn điều đó với ý tưởng rằng một bản cập nhật BIOS sẽ làm hỏng bo mạch chủ của bạn. Điều đó đơn giản là không đúng trong phần lớn các trường hợp. Nhiều năm trước, khi các bản cập nhật BIOS chỉ giải quyết những vấn đề nền tảng không lường trước được, lời khuyên chung là chỉ nên cập nhật BIOS nếu bạn có lý do cụ thể. Ngày nay, điều đó không còn đúng nữa.
Rất nhiều bo mạch chủ có sẵn ngày nay đi kèm với tính năng Dual BIOS (BIOS kép). Điều này đúng ngay cả đối với các chipset phổ thông. Bạn có thể lưu trữ BIOS của mình ngay trên bo mạch và flash một bản mới, và nếu bạn bị mất điện trong quá trình flash, bạn có thể quay lại BIOS gốc và thử lại. Ngay cả khi không có tính năng Dual BIOS, gần như mọi bo mạch chủ hiện đại đều có các biện pháp bảo vệ để phục hồi sau khi mất điện trong quá trình cập nhật BIOS. Và nếu bạn thực sự, thực sự lo lắng, bạn luôn có thể cắm PC của mình vào một UPS (Bộ Lưu Điện) để đảm bảo an toàn khỏi mất điện khi flash một BIOS mới.
Cập nhật BIOS – Chìa khóa giải quyết vô vàn rắc rối
Các bản cập nhật BIOS không phải là thứ bạn nên sợ hãi. Chúng là một trụ cột cốt lõi giúp PC của bạn đạt được hiệu suất cao nhất, và tôi đã gặp hàng chục chiếc PC mà chỉ một bản cập nhật BIOS đơn giản đã giải quyết vô số vấn đề. Từ việc RAM quá tải đến GPU không được nhận diện, lỗi khởi động, đến hiệu suất chơi game kém, một bản cập nhật BIOS đã khắc phục tất cả những vấn đề này. Đó đều là những tình huống thực tế mà tôi đã gặp phải.
Dù lý do nào thuyết phục bạn cập nhật, hãy đảm bảo rằng bạn luôn giữ BIOS của mình được cập nhật. PC của bạn chắc chắn sẽ cảm ơn bạn vì điều đó.
