Trong nhiều năm, Notion đã trở thành công cụ không thể thiếu của tôi, từ quản lý dự án cho đến ghi chú cá nhân. Mặc dù Notion có nhiều điểm mạnh vượt trội, nhưng sự phụ thuộc vào lưu trữ đám mây và cấu trúc tương đối cứng nhắc bắt đầu gây ra những giới hạn nhất định. Tôi mong muốn sự tự do của các tệp cục bộ và khả năng xây dựng một mạng lưới ý tưởng thực sự liên kết với nhau. Đó là lý do vì sao tôi quyết định thử nghiệm Obsidian, một ứng dụng mạnh mẽ dựa trên Markdown, nổi tiếng với tính linh hoạt của nó. Đây là câu chuyện về quá trình chuyển đổi của tôi, những thách thức đã đối mặt, những khám phá bất ngờ, và liệu Obsidian có thực sự đáng để thử hay không.
Ưu điểm nổi bật của Obsidian
Ghi chú ngoại tuyến (Offline) tiện lợi
Một trong những khác biệt rõ rệt đầu tiên tôi trải nghiệm chính là khả năng hoạt động ngoại tuyến của Obsidian. Dù tôi đang trong một chuyến bay dài, làm việc ở một địa điểm xa xôi với kết nối internet chập chờn, hay đơn giản là muốn tránh các phiền nhiễu, tất cả ghi chú của tôi đều luôn sẵn sàng.
Tôi có thể nhanh chóng ghi lại ý tưởng, chỉnh sửa ghi chú hiện có, tham khảo đồ thị kiến thức (knowledge graphs), lướt qua các ghi chú được liên kết, và thậm chí viết nhật ký hàng ngày mà không cần lo lắng về việc truy cập internet. Obsidian cũng mang lại cảm giác nhanh hơn nhờ cách tiếp cận ưu tiên lưu trữ cục bộ. Mặc dù sự khác biệt về hiệu suất là nhỏ, nhưng Obsidian chắc chắn mang lại cảm giác mượt mà và trực quan hơn.
Người dùng Obsidian đang truy cập ghi chú ngoại tuyến trên thiết bị di động, minh họa tính năng ghi chú không cần internet.
Linh hoạt trong lưu trữ đám mây
Đây là điểm mà Obsidian thực sự tỏa sáng. Bạn có thể chọn lưu trữ các “vault” (kho ghi chú) của mình ngoại tuyến hoặc sử dụng bất kỳ giải pháp lưu trữ đám mây nào bạn muốn như OneDrive, Google Drive, Dropbox, iCloud, hoặc thậm chí Nextcloud để đồng bộ hóa chúng trên nhiều thiết bị. Và điều tuyệt vời nhất là bạn còn có thể bật tính năng mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) bằng cách sử dụng tiện ích Obsidian Sync (có trả phí).
Dù bạn đang sử dụng Google One, Microsoft 365, hay iCloud+, bạn đều có rất nhiều lựa chọn để đồng bộ hóa các vault của mình miễn phí. Bạn có thể chọn một dịch vụ phù hợp với quy trình làm việc và sở thích hiện có của mình. Với Notion, bạn buộc phải phụ thuộc vào máy chủ của công ty để lưu trữ dữ liệu, điều này đồng nghĩa bạn không có quyền kiểm soát dữ liệu của mình.
Giao diện tạo Vault mới trong Obsidian, thể hiện khả năng tùy chọn vị trí lưu trữ và đồng bộ hóa đám mây.
Khả năng tùy biến sâu rộng nhờ thư viện plugin phong phú
Khi mới chuyển từ Notion sang Obsidian, tôi cảm thấy nó khá “trống rỗng”. Obsidian chỉ hỗ trợ Markdown, có Canvas, Graph View và ghi chú hàng ngày (Daily Notes). Và đó là tất cả. Tuy nhiên, khi tôi tắt chế độ xem hạn chế và bắt đầu khám phá các plugin, tôi thực sự choáng váng.
Obsidian cho phép mức độ cá nhân hóa đáng kinh ngạc, điều này phần lớn nhờ vào cộng đồng sôi nổi và hệ sinh thái plugin mạnh mẽ của nó. Công cụ tạo chủ đề (theming engine) của Obsidian cũng rất hiệu quả. Tôi không bị bó buộc với một giao diện mặc định; tôi có thể duyệt và cài đặt các chủ đề do cộng đồng tạo ra, từ tối giản, gọn gàng đến nổi bật và sống động. Tôi đã cài đặt chủ đề Things và mang đến một diện mạo hoàn toàn mới cho kho ghi chú cá nhân của mình chỉ với một cú nhấp chuột.
Sức mạnh của Canvas và Graph View
Hai trong số những tính năng hấp dẫn nhất của Obsidian, Canvas và Graph View, đã thay đổi đáng kể trải nghiệm ghi chú của tôi. Graph View là một biểu diễn trực quan của kho ghi chú Obsidian, hiển thị các kết nối giữa các ghi chú của tôi. Nó cho phép tôi nhìn thấy các mẫu hình mà có thể tôi sẽ bỏ lỡ nếu chỉ đọc thông thường.
Canvas mang lại cho tôi sự tự do để động não ý tưởng trên một bảng trắng với các thẻ, mũi tên, hình dạng và nhiều yếu tố khác. Cho dù tôi đang thực hiện việc động não trực quan, tạo các quy trình làm việc phức tạp, hay xử lý các loại phương tiện truyền thông khác nhau, tôi đều có thể sắp xếp mọi thứ trên một khung vẽ trống.
Biểu đồ Graph View của Obsidian hiển thị các liên kết phức tạp giữa các ghi chú, giúp trực quan hóa mạng lưới kiến thức.
Những hạn chế và thách thức khi sử dụng Obsidian
Cho đến nay, tôi chỉ nói về những điểm tích cực của quá trình chuyển đổi. Bây giờ, hãy cùng xem xét một số hạn chế của Obsidian.
Thiếu các tính năng Database nâng cao
Không giống như Notion, không có cách nào để nhúng tệp từ các dịch vụ bên thứ ba như Figma, Sketch, Loom và nhiều dịch vụ khác vào Obsidian một cách trực tiếp.
Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất của tôi với Obsidian là sự thiếu vắng các tính năng database nâng cao. Tôi có thể tạo các bảng cơ bản và sử dụng các plugin của bên thứ ba để làm cho quá trình này dễ dàng hơn. Nhưng không có cách nào để thay đổi loại cột, thực hiện các phép tính, chèn công thức, hoặc chuyển đổi giữa các chế độ xem database khác nhau như gallery, card, list, v.v. Đây thực sự là một rào cản lớn đối với tôi.
Giao diện quản lý các khoản đăng ký trong Notion với bảng database nâng cao, minh họa sức mạnh của tính năng này.
Không có thư viện Template có sẵn
Dù muốn tạo ghi chú cuộc họp, ghi chú lớp học, kế hoạch học tập hay cơ sở dữ liệu khách hàng, tôi đều phải bắt đầu từ đầu vì Obsidian thiếu hỗ trợ template. Với Notion, tôi có hàng ngàn template sẵn có ngay trong tầm tay. Những template này được thiết kế gọn gàng, có thể tùy chỉnh và cho phép tôi tạo các trang đẹp mắt chỉ trong chốc lát.
Hạn chế về tự động hóa
Khi di chuyển toàn bộ dữ liệu cá nhân sang Obsidian, tôi phải thực hiện nhiều tác vụ lặp đi lặp lại. Đây là lúc tôi cảm thấy nhớ các công cụ tự động hóa của Notion. Không có cách nào để tạo các nút (buttons) hoặc khối được đồng bộ hóa (synced blocks). Obsidian cũng không hoạt động tốt với các ứng dụng của bên thứ ba. Với Notion, tôi đã tạo ra nhiều quy trình làm việc tự động, ví dụ như nhận thông báo trên Slack mỗi khi tôi di chuyển một thẻ đến một cột cụ thể hoặc thay đổi trạng thái của nó.
Màn hình cấu hình tự động hóa trong Notion, cho phép tích hợp với Slack để nhận thông báo từ quy trình làm việc.
Kết luận: Hành trình “chuyển não số” của tôi
Quá trình chuyển đổi từ Notion sang Obsidian đã mở ra cho tôi nhiều điều. Sự linh hoạt của Markdown, đồ thị Graph View liên kết các ý tưởng và cách tiếp cận ưu tiên lưu trữ cục bộ thực sự rất tiện dụng. Tôi thực sự đánh giá cao khả năng xây dựng một cơ sở tri thức độc đáo của riêng mình. Tuy nhiên, bất chấp những thế mạnh của nó, việc thiếu vắng các tính năng database mạnh mẽ đã khiến tôi cảm thấy chưa đủ và thậm chí phá vỡ hệ thống ghi chú của tôi.
Mặc dù tôi ngưỡng mộ tiềm năng của Obsidian và sẽ tiếp tục theo dõi sự phát triển của nó, nhưng hiện tại, tôi đã quay trở lại với hệ sinh thái Notion quen thuộc, dù vẫn rất mạnh mẽ. Nếu bạn đang tìm kiếm một lựa chọn thay thế khác ngoài cả Obsidian và Notion, hãy tìm hiểu về các giải pháp mã nguồn mở kết hợp những gì tốt nhất của cả hai thế giới.
