Những năm 90, tôi say mê đọc các tạp chí game, chúng là cánh cửa mở ra thế giới trò chơi điện tử, giúp tôi cập nhật tin tức về các bản phát hành mới, những bí mật ẩn giấu và toàn bộ văn hóa game. Nhưng đến đầu những năm 2000, tôi dần rời xa game, dành phần lớn thời gian rảnh để chơi nhạc, đi lưu diễn và làm nghệ thuật. Mãi đến khi đại dịch COVID-19 bùng phát, tôi mới quay trở lại. Bạn đời giới thiệu tôi với Zelda: Breath of the Wild, và từ đó, tôi bắt đầu khám phá lại những tựa game retro mà mình đã bỏ lỡ.
Gần đây, tôi đã viết rất nhiều về những thứ mình từng say mê trước đây, cũng như những khám phá mới trong quá trình tìm hiểu lịch sử game. Khi nghiên cứu về câu chuyện kỳ lạ của Game Wizard dành cho SNES, tôi bắt đầu lật xem những tạp chí game cũ, tìm kiếm quảng cáo, bài đánh giá và tin tức từ thời đó. Điều bắt đầu chỉ là một việc kiểm tra thông tin đơn giản đã trở thành một khám phá lớn hơn—tôi nhận ra những tạp chí này đã định hình trải nghiệm game của mình nhiều đến mức nào.
Khi lướt qua các kho lưu trữ kỹ thuật số, tôi liên tục bắt gặp những điều mà hàng thập kỷ rồi mình chưa từng nghĩ đến: những tác phẩm fan art do độc giả gửi, các hướng dẫn chơi game chi tiết với bản đồ vẽ tay, và cả những trang dành riêng để trả lời câu hỏi của người chơi. Những tạp chí này không chỉ là nguồn tin tức; chúng là những cộng đồng. Lớn lên ở một thị trấn nhỏ không có nhiều game thủ khác, chúng thường là cách duy nhất để tôi khám phá các trò chơi và máy console mới. Đọc lại chúng không phải là một sự mặc khải, mà là một dòng ký ức ùa về.
Biến cố Game Informer bị khai tử
Tuổi thọ đáng kinh ngạc và tầm ảnh hưởng của Game Informer
Trong một ngành mà các tạp chí game in ấn đã biến mất từ lâu, Game Informer là một trường hợp ngoại lệ. Ra mắt năm 1991 dưới dạng bản tin của FuncoLand, tạp chí này đã phát triển thành một ấn phẩm đầy đủ, sống sót sau sự sụp đổ của gần như mọi tạp chí game lớn khác. Vào thời kỳ đỉnh cao, Game Informer có hơn 8 triệu thuê bao, trở thành một trong những tạp chí được đọc rộng rãi nhất tại Hoa Kỳ. Nó bao phủ nhiều thế hệ console, từ Super Nintendo đến PlayStation 5, tồn tại lâu hơn Nintendo Power, Electronic Gaming Monthly, GamePro và nhiều ấn phẩm khác.
Không giống như nhiều đối thủ, Game Informer đã thích nghi khi ngành công nghiệp thay đổi. Sau khi GameStop mua lại FuncoLand vào năm 2000, tạp chí trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh của công ty, được gộp chung với chương trình thành viên trả phí của họ. Nó không chỉ là một di tích của quá khứ báo chí game—mà còn duy trì sự liên quan, sản xuất các cuộc phỏng vấn độc quyền, các bản xem trước chuyên sâu và những phân tích sâu sắc trong một kỷ nguyên mà hầu hết tin tức game đã bị giản lược thành các tiêu đề chạy theo thuật toán. Ngay cả khi không phải là tạp chí yêu thích của mọi game thủ, riêng tuổi thọ của nó đã đủ để khiến Game Informer trở nên có ý nghĩa.
Cái kết bi thảm: Sự xóa sổ không báo trước
Tuy nhiên, vào tháng 2 năm 2024, Game Informer đã biến mất. Không có số cuối cùng, không có bài hồi tưởng chia tay—chỉ là một sự đóng cửa đột ngột, vô cảm. Mọi bài viết trên trang web của nó đều bị xóa. Nhân viên không nhận được thông báo trước, được biết về việc mất việc ngay lập tức chỉ trong một cuộc họp duy nhất với giám đốc nhân sự của GameStop. Ít nhất một nhân viên đã đang đi công tác khi cuộc gọi đó diễn ra. Đây không chỉ là kết thúc của một tạp chí—mà còn là sự xóa bỏ một ấn phẩm đã ghi lại hàng thập kỷ lịch sử game.
Tham vọng của GameStop và sự hủy hoại lịch sử game
Cách GameStop xử lý việc đóng cửa Game Informer không chỉ là quản lý yếu kém—mà còn là lòng tham của doanh nghiệp ở mức độ tồi tệ nhất. 13 nhân viên của tạp chí đã bị sa thải mà không có bất kỳ cảnh báo nào, mặc dù GameStop đang nắm giữ gần 5 tỷ USD tiền mặt. Không có kế hoạch chuyển đổi, không có gói trợ cấp nào ngoài mức tối thiểu, và không có sự công nhận nào đối với hàng thập kỷ công sức đã đổ vào ấn phẩm. Đây không phải là một quyết định kinh doanh—mà là một sự việc bị bỏ qua, một nạn nhân khác của một công ty coi trọng hiệu suất cổ phiếu ngắn hạn hơn mọi thứ khác.
CEO Ryan Cohen, một tỷ phú trị giá 4,8 tỷ USD, đã có mọi cơ hội để duy trì Game Informer dưới một hình thức nào đó. Thay vào đó, ban lãnh đạo của ông đã tập trung vào các “động thái chiến lược” thất thường, bao gồm cả các báo cáo rằng GameStop đang xem xét chuyển đổi số tiền mặt dự trữ đó thành Bitcoin. Đúng vậy—dường như có chỗ trong ngân sách để đánh bạc với tiền mã hóa, nhưng lại không có chỗ để bảo tồn một trong những ấn phẩm lâu đời nhất của ngành game.
Và đó mới là vấn đề thực sự ở đây. Việc đóng cửa Game Informer không chỉ là một ví dụ khác về sự “chết” của truyền thông in ấn—mà nó còn là một phần của xu hướng lớn hơn: các tập đoàn gạt bỏ người lao động và lịch sử ngay khi họ không còn mang lại lợi nhuận ngay lập tức. Không có tỷ phú nào là hoàn toàn đạo đức, và chúng ta đều nên mệt mỏi khi thấy các công ty sa thải toàn bộ đội ngũ mà không báo trước, trong khi các giám đốc điều hành của họ tích trữ của cải.
Nếu ban lãnh đạo GameStop có chút quan tâm nào đến game, Game Informer lẽ ra đã có thể dễ dàng tồn tại dưới dạng một ấn phẩm kết hợp in/kỹ thuật số. Game retro đang phổ biến hơn bao giờ hết, và lịch sử game tự thân đã là một ngành công nghiệp. Ngay cả khi chỉ là một kho lưu trữ kỹ thuật số, tạp chí vẫn có thể tiếp tục tạo ra doanh thu thụ động từ hàng thập kỷ nội dung. Nhưng điều đó đòi hỏi nỗ lực, và nỗ lực không thúc đẩy lợi nhuận của cổ đông. Việc đóng cửa mọi thứ, cắt giảm chi phí và tiếp tục tiến lên thì dễ dàng hơn, ngay cả khi điều đó có nghĩa là xóa sổ hàng thập kỷ lịch sử game.
Thay vào đó, GameStop đã xóa sạch mọi thứ, chỉ để lại một tuyên bố từ phía công ty có tiêu đề “The Final Level”—một câu nói sáo rỗng trong game nghe có vẻ thiếu tế nhị đến mức nó chứng minh rõ ràng rằng ban lãnh đạo công ty không hề quan tâm đến game. Nếu họ có, họ sẽ không bao giờ để đó là thông điệp cuối cùng của mình. Không một game thủ thực thụ nào sẽ viết một thứ nông cạn như vậy. Nó giống như một lời chia tay do AI tạo ra, được nhóm marketing ghép lại một cách vội vàng, những người về cơ bản không hiểu rõ đối tượng mà họ lẽ ra phải phục vụ.
Đây là những gì mà lòng tham của doanh nghiệp gây ra. Nó tước đoạt lịch sử của các ngành công nghiệp, đối xử với người lao động như những thứ có thể vứt bỏ, và giảm mọi thứ xuống chỉ còn biên lợi nhuận. Ngành công nghiệp game được xây dựng bởi những con người đam mê—các nhà phát triển, nhà văn, nghệ sĩ và người hâm mộ—nhưng nó vẫn tiếp tục bị kiểm soát bởi những người không thể quan tâm ít hơn. Và chừng nào những tỷ phú như Ryan Cohen còn nắm quyền, điều này sẽ tiếp diễn. Tên tuổi sẽ thay đổi, các công ty sẽ dịch chuyển, nhưng vòng lặp sẽ lặp lại—trừ khi mọi người bắt đầu coi trọng những người sáng tạo và văn hóa hơn là các tập đoàn đang cố gắng khai thác họ.
Sự suy thoái của ngành báo chí game
Từ những bài viết đầy đam mê đến “trang trại nội dung” doanh nghiệp
Các tạp chí game vào những năm 90 không chỉ là nguồn tin tức—chúng tạo cảm giác như được viết bởi những người thực sự quan tâm đến game. Các cây bút là những game thủ thực thụ, đam mê những gì họ viết, và may mắn có được một công việc liên quan đến điều họ yêu thích. Bạn có thể cảm nhận được sự phấn khích của họ trong mỗi số báo, dù họ đang quảng bá một tựa game mới, phân tích cơ chế gameplay, hay chỉ đơn thuần là đưa vào một câu đùa nội bộ mà độc giả thường xuyên sẽ nhận ra.
Sự chân thực đó khiến các tạp chí trở nên đáng tin cậy. Chắc chắn, các bài đánh giá mang tính chủ quan, và ngay cả khi còn nhỏ, tôi cũng biết rằng ý kiến của một người không thể định nghĩa một trò chơi. Nhưng có một sự chân thành trong cách viết của họ—một cảm giác rằng họ đang nói chuyện với bạn như một người chơi đồng điệu, chứ không phải như một phần mở rộng của bộ phận marketing. Ngay cả khi một tạp chí rõ ràng thiên vị một console hoặc nhà phát hành cụ thể, rõ ràng điều đó xuất phát từ sự nhiệt huyết chứ không phải nghĩa vụ của công ty.
Kiểu viết đó ngày nay rất hiếm. Vấn đề không chỉ là ảnh hưởng của quảng cáo—mà là sự thâu tóm hoàn toàn của các tập đoàn đối với truyền thông. Những năm 2000 chứng kiến các siêu tập đoàn nuốt chửng các công ty nhỏ hơn, tái cơ cấu chúng để tối đa hóa lợi nhuận đồng thời cắt giảm lương, phúc lợi và chất lượng. Báo chí game cũng không ngoại lệ. Ngành này hiện được kiểm soát bởi một số ít các công ty lớn ưu tiên các chỉ số tương tác và lưu lượng truy cập SEO hơn tính chân thực. Nhiều ấn phẩm game từng được kính trọng mà vẫn còn tồn tại ngày nay chỉ còn là những “trang trại nội dung”, bị buộc phải chạy theo xu hướng thay vì định hình chúng.
Thay vì các bài viết chuyên sâu hoặc các bài đánh giá mang tính cá nhân, hầu hết các trang web về game hiện nay chỉ sản xuất các thông cáo báo chí được viết lại, các bài listicle định hướng bởi thuật toán, và các “hot takes” được thiết kế để gây tranh cãi hơn là mang lại cái nhìn sâu sắc. Kết quả là một ngành công nghiệp cảm thấy ít kết nối với game thủ thực sự hơn bao giờ hết. Thay vì cung cấp thông tin và làm phong phú văn hóa game, các nội dung hiện đại thường mang cảm giác dễ bị bỏ qua—nội dung được tạo ra để cuộn qua chứ không phải để thực sự đọc.
Sự vươn lên của các nhà sáng tạo nội dung độc lập
Vì lý do đó, ngày càng có nhiều người—trong đó có tôi—chuyển sang các nhà sáng tạo độc lập để tìm kiếm nội dung về game. Nếu tôi đang nghiên cứu một điều gì đó cụ thể—chẳng hạn như một phụ kiện retro hiếm từ giới game ngầm thập niên 90—tôi không có nhiều nguồn để lựa chọn. Cuối cùng, tôi phải đào sâu qua các bài viết ít người biết, bài đăng diễn đàn hoặc video. Nhưng khi tôi chỉ đọc game một cách thông thường, tôi lại thích những nơi mà người viết thực sự có vẻ quan tâm.
Một số tên tuổi lớn hơn, như Gaming Historian và Modern Vintage Gamer, thực hiện công việc xuất sắc, cung cấp nội dung được nghiên cứu kỹ lưỡng, trau chuốt, tập trung mạnh vào lịch sử và phần cứng game. Nhưng cũng có những nhà sáng tạo ít được biết đến hơn xứng đáng được chú ý nhiều hơn. Lady Decade mang một năng lượng kỳ quặc thú vị vào các video của cô ấy, thường đào sâu vào những góc khuất và bị lãng quên của lịch sử game. NESComplex tiếp cận nội dung Nintendo retro với chiều sâu và niềm đam mê mà tôi sẽ—phân tích không chỉ các trò chơi, mà còn cả bối cảnh mà chúng được chơi và ghi nhớ.
Những nhà sáng tạo này đang lấp đầy khoảng trống mà các tạp chí game để lại, mang đến sự nhiệt huyết chân chính và nghiên cứu kỹ lưỡng cho một đối tượng khán giả khao khát điều gì đó hơn là những danh sách “Top 10” được viết lại. Sự thay đổi này không chỉ là về in ấn so với kỹ thuật số—mà là về chất lượng so với số lượng, chân thực so với sản xuất công nghiệp, độc lập so với doanh nghiệp.
Trân trọng quá khứ và hướng về tương lai
Băng game Super Mario Bros 3 NES được lấy ra từ hộp đựng game retro cũ, gợi nhớ kỷ niệm về game cổ điển.
Việc xem lại những tạp chí game cũ này không chỉ là hoài niệm—mà còn là một cuộc lặn sâu vào một phần lịch sử game vẫn còn rất nhiều điều để cung cấp. Tôi thích tìm hiểu về cả quá khứ và tương lai, mở rộng kiến thức của mình theo những cách khiến lịch sử game trở nên phong phú và kết nối hơn. Thật dễ dàng để nghĩ rằng internet là một kho lưu trữ dữ liệu vĩnh viễn, nơi mọi thứ từng được xuất bản vẫn tồn tại dưới một hình thức nào đó, nhưng điều đó không đúng. Internet thay đổi theo thời gian, và nếu không có sự bảo tồn tích cực, những phần lịch sử—dù là tạp chí game bị lãng quên hay toàn bộ trang web—có thể biến mất mãi mãi. Đó là lý do tại sao nỗ lực lưu trữ những tạp chí này lại quan trọng đến vậy.
Báo chí game đã thay đổi, và thời kỳ của các tạp chí in ấn đã kết thúc. Nhưng điều đó không có nghĩa là nội dung chất lượng đã biến mất—nó chỉ dịch chuyển. Các nhà sáng tạo độc lập đang lấp đầy khoảng trống, và trong khi một số sẽ vẫn nhỏ, những người khác sẽ phát triển thành thế hệ truyền thông game tiếp theo. Hy vọng rằng, họ sẽ thay thế hệ thống doanh nghiệp lỗi thời đã tàn phá rất nhiều trong ngành.
Sự mất mát của Game Informer và sự suy tàn của truyền thông in ấn là những lời nhắc nhở về cách lòng tham của doanh nghiệp tước đoạt văn hóa vì lợi nhuận. Nhưng chúng cũng là bằng chứng cho thấy mọi người sẽ luôn tìm thấy những cách mới để nói về, ghi lại và tôn vinh những điều họ yêu thích.
Hơn hết, tôi hy vọng mọi người tiếp tục trân trọng lịch sử game. Nếu điều gì đó khiến bạn quan tâm, đừng chỉ lướt qua—hãy đào sâu, tìm hiểu quá khứ và tận hưởng niềm vui khi học hỏi. Có rất nhiều lịch sử để khám phá, dù đó là một bài báo tạp chí ít người biết, một trò chơi cũ bạn chưa bao giờ chơi, hay một câu chuyện gần như đã bị lãng quên theo thời gian. Quá khứ không chỉ là thứ để nhớ—mà còn là thứ để khám phá.
Tài liệu tham khảo:
- The Game Wizard’s Hidden Tale
- Game Informer, GameStop, Meme Stock, GME, Last Issue
- After abrupt closure, Game Informer staffers reflect on the video game magazine’s impact
- GameStop’s CEO to Convert Cash Reserves Into Bitcoin
- Game Informer Official Website
- 6 Rare Retro Add-Ons From The 90s Underground Gaming Scene
- Gaming Historian YouTube Channel
- Modern Vintage Gamer YouTube Channel
- Lady Decade YouTube Channel
- NESComplex YouTube Channel
- Open Data AI Training Common Crawl Laion
- Hobbes OS2 Archive Shutdown
